Andırana ya da bilinen adı ile Kocayemiş’in meyvesinin ilaç olarak kullanıldığını veson zamanlarda değişik yöntemlerle fidelerinin yetiştirilerek, satıldığını ve fazla yenilince meyvesinin insanı sarhoş ettiğini biliyor musunuz?
Kocayemiş, dünyada özellikle Akdeniz kuşağında, İber Yarımadasından Asya’ya kadar her yerde yabani şekilde yetişen 7-8 metreyi geçmeyen sarımsı ve kırmızımsı, kaygan gövdeye sahip, kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır. Gelişimi çok yavaştır. 25 senede 9 metreye ancak ulaşabilir. Hafif sulak arazilerde tek gövdeli ağaç gibi, daha kurak topraklarda çalı şeklinde gelişir. 25 metreye kadar gelişmiş nadir örnekleri İngiltere’de bulunur. Kocayemiş ağaçları İstanbul’da Yakacık sırtlarında, Trakya bölgesinde, Karadeniz ve Ege’de yetişmektedir. Ancak çarpık kentleşme sonucu o verimli topraklar da birçok değerli bitkiler gibi kocayemiş ağaçları da yok edilmektedir.
Kocayemiş ağaçları kendi kendine Karadeniz Bölgesinin bazı bölgelerinde yetiştiği gibi Akçaabat Doğanköy Beldesinde ve en çok da Mollaosmanlı (Uvi) Mahallesi’nde yetişir. Öyle ki, bu bitkinin yetişmesi nedeniyle bu alana Andıranalık denilmektedir.
Son zamanlarda dünyada ve ülkemizde hızla yükselmekte olan kentsel projeler ve yerleşimlerin doğaya verdiği tahribattan Doğanköy Beldesindeki andırana (Kocayemiş) bitkisi de nasibini almış, beldemizde en yaygın ve belirgin olarak andırana’nın kendiliğinden büyüyerek, ağaçlık alan olduğu kıraç yerde son dönemlerde özel mülk olması nedeniyle sahipleri tarafından evler yapılması nedeniyle andıranalık alanlar büyük zarar görmeye başlamıştır.
Beldemizde yetişen doğa aşığı ve kamu görevlisi Osman YAZICI’nın doğa konusunda bilinçli olması ve “Andıranalık’a“ verilen tahribatı fark etmesi ve bu civarda oturanları uyarmasıyla dünyada ve de beldemizde nadiren yetişen bitkilerden olan Andırana’nın (Koca Yemiş) beldemizde de belde sakinleri tarafından koruma altına alınmasına az da olsa katkı sağlamıştır.
Akçaabat Belediye Başkanı Sayın Şefik Türkmen; Doğanköy Beldemiz Mollaosmanlı Mahallesindeki Andıra(Kocayemiş) ağaçlarının çok ilgisini çektiğini, ivedilikle koruma altına alınmasının beldenin ekonomisine ve turizmine katkı sağlayacağını dile getirmektedir. Andıranalık Mevkii’nin Başkan Türkmen gibi geleceği görebilen birçok kişinin dikkatini çekmektedir.
Andırana, kış mevsiminin habercisi olan bir bitkidir. Kocayemiş meyvesi (Arbutus unedo) kırmızı rengine ulaşırsa anlayın ki, kış geldi demektir.
Kocayemiş; yurtdışında çiçek ağacı olarak bilinir. Gövdesi koyu kızıl-kahvedir. Oldukça kaygan bir ağaç kabuğu vardır. Huş, okaliptüs gibi yer yer soyulma özelliği var. Yaprakları yaz ve kışları dökülmeyen yeşil küçük ve dişlidir. Kocayemiş aslında asitli toprak bitkisi diye biliniyor, bu özelliği ile kayaları bile eriterek, 4-5 m civarında derinliğe kök salabilen, tabiatta yanında gelişen pek çok bitki bu özelliği arıyor, ama kireçli topraklarda da yetişebiliyor.
Bitki ufakken korunmaya ihtiyaç duyar. Zamanla, geliştikçe zorlu hava şartlarına da dayanabilir. Hava kirliliği, şiddetli rüzgâr, deniz suyunun getirdiği tuz, aşırı soğuklar gelişmiş bitkiyi etkilemez. Kocayemiş kışın zedelense bile baharda kendine gelir.
Yaz sonunda sarı yeşile dönüşen meyveler, yenilebileceği zaman kırmızıya dönüşür. Yumuşak, hafif buruk tatlı bu meyveler aslında tohum kesesidir. Tohumdan gelişimini temmuzda yeni sürgünlerden çelikleme ile yapabilirsiniz. Tabiattan elle sökülürse asla tutmaz, profesyonel büyük makinelerle sökülünce tutar.
Kocayemiş fazla yendiğinde yiyeni sarhoş eder. Alkol etkisi yapar. Ormanda sarhoş ayı görürseniz şaşırmayın, büyük ihtimalle bundan dolayıdır. Bitkide ayrıca C vitamini ve tanen bulunur. Tanen, kabız yapıcı, mikrop öldürücü güce sahiptir. İdrar yolu iltihaplanmalarında özellikle faydalıdır. Kurutulmuş yaprakları da suyla kaynatılıp içilirse birçok hastalığa fayda sağlarmış. İlgilenenlere duyurulur!…
Kırmızılaşmış yenilebilir meyveler sırasında, bir sonraki sene meyveye dönüşecek çiçekler de ortaya çıkar. Beyaz, pembe renkli, inci tanesi gibi çiçekleri Pieris bitkisine benzer.
Çevre ve Doğa konusunda, Belde Halkımızı daha bilinçli olmaya davet ediyor, dünyada ender bulunan ve birçok faydalı özellikleri daha yeni yeni fark edilen ve birçok ilçede yetiştiriciliğine başlanılan ve beldemizde de kendiliğinden yetişen Andırana namı diğer Kocayemiş bitkisinin koruma altına alınmasını ve bu bitkinin yaygınlaştırıp geliştirilerek ticaretinin yapılmasını ve dedelerimizden miras tertemiz doğamızı bizden sonraki nesillere aynı güzellikte aktarmak için elimizden geleni yapmak dilek ve temennilerimizle ilgilenenlere ve sağlıkta kullanmak isteyenlere bol kazançlı ve sağlıklı günler dileriz.
HABER : Soner TUTKUN
FOTOĞRAF: Muhammet YAVRUOĞLU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder